Door: Charlotte Vagevuur
Klimaatadaptatie en hittestress staat steeds hoger op de (politieke)agenda. In 2006 stond Nederland op de vijfde plaats met het aantal doden veroorzaakt door natuurrampen. Er stierven dat jaar tussen de 1000 en 2200 mensen vroegtijdig door de hitte. Dit zijn inwoners die nog minimaal drie jaar geleefd zouden hebben indien het niet zo warm was geweest.In steden kan de temperatuur ’s nachts tot 10°C hoger zijn dan in het omliggende platteland. Belangrijk is dan ook om te weten dat het niet alleen bovengronds warmer wordt. Maar wat is ondergrondse hittestress en wat kunnen we er aan doen?
De bodem is een breed begrip, immers alles wat zich onder onze voeten bevindt kunnen we de bodem noemen. Hoe dieper we de grond in gaan, hoe stabieler de bodemtemperatuur, dat kunnen we dan ook terug zien in het onderzoek van TNO.
Op circa een meter in de bodem vinden we grote temperatuurschommelingen. Factoren die aan deze schommelingen bijdragen zijn het weer, maar ook de mate van bebouwing of bestrating en het soort bodembedekking spelen een belangrijke rol. Het KWR heeft de temperatuur van de bodem (circa 1 meter diepte) op verschillende plekken gemeten, waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen bodem onder bestrating, gras en plantsoen. Hieruit blijkt dat onder bestrating de temperatuur respectievelijk 1 tot 2,8 graden hoger ligt ten opzichte van het gras en het plantsoen. Naar mate het warmer wordt, nemen deze verschillen toe tot ruim 1,5 tot 3,5 graden (
link naar onderzoek).
Waarom is het zo belangrijk om te weten dat de ondergrond warmer wordt? Op circa één meter diepte liggen onze kabels en leidingen. Deze vinden het helemaal niet zo leuk dat het warmer wordt in de ondergrond. Het Drinkwaterbesluit stelt dat de temperatuur van het drinkwater niet boven de 25 graden uit mag komen, in verband met onder andere legionellavorming. Er zijn al metingen gedaan waarbij deze temperatuur op warme dagen overschreden wordt. Daarnaast zetten kabels en leidingen uit door de warmte, waardoor lekken en scheuren kunnen ontstaan. In het riool zal meer zwavelzuurontwikkeling zijn, wat leidt tot corrosie. In de landbouw maakt men zich zorgen over schimmels en bacteriën, die zich sneller vermenigvuldigen bij een hogere temperatuur.
Kortom, best zorgelijk dat de temperatuur in de ondergrond toeneemt. Gelukkig dat bebouwing en beplanting een grote invloed hebben op de temperaturen. Daarom moeten we daar rekening mee houden in onze plan- en besluitvorming. Een plan openbare ruimte zal afgestemd moeten worden op de kabels en leidingen onder de grond. Niet alleen in verband met beheer of werkzaamheden, maar juist omdat hetgeen wat bovengronds aangelegd wordt invloed heeft op de ondergrond. Dit vraagt een andere manier van plannen, waarbij meer stakeholders in een eerdere fases betrokken dienen te worden. Samen kan gekeken worden naar de mogelijkheden voor het gebied, waarbij een integrale oplossing meerwaarde biedt voor alle betrokken partijen.
Charlotte Vagevuur
Charlotte is projectconsultant bij TASK, in het team omgevingsmanagement. Momenteel voert ze een opdracht uit bij de Gemeente Amsterdam, waar ze zich bezig houdt met aardgasvrij maken van de gebouwde omgeving en participatie van bewoners.
Over Charlotte >
Bron:Publicatiedatum: 31 juli 2018